Ilość marek i rodzajów yerba mate może doprowadzić do zawrotu głowy. Na rynku dostępne są yerby mocniejsze w smaku (nie koniecznie w działaniu) i słabsze, aromatyzowane i z dodatkiem naturalnych składników, liściaste, pylaste, patyczkowe i saszetkowe, a do tego mnóstwo marek, z których każda stara się wyróżnić. Jednak różnorodność jest pozorna, wiele yerb nie różni się od siebie niemal niczym poza opakowaniem. Dlatego też przygotowaliśmy dla Was małą ściągawkę, dzięki której łatwiej i szybciej będzie można wybrać rodzaj yerby odpowiedni dla waszych upodobań.

Najważniejsze cechy, których można użyć przy wyborze yerba mate przedstawione są poniżej.

1. Początkujący czy zaawansowany? Po pierwsze musisz sobie odpowiedzieć na pytanie czy jesteś początkujący czy też żadna yerba nie jest Ci straszna. W tym pierwszym przypadku powinieneś być przygotowany na niezbyt przyjemne doznania. Tylko dla małej części osób (głównie tych lubiących zieloną herbatę) yerba mate przypadnie do gustu od pierwszego spróbowania. Dla innych polecamy korzystanie z yerba mate bez pyłu. Można ją wtedy zaparzać, wsypując do naczynia niewielką ilość, bez ryzyka zatkania filtra bombilli lub używać np. zaparzacza do herbaty. .

2. Patyczki, liście, pył. W uproszczeniu można powiedzieć: patyczki są wypełniaczem. W porównaniu z listkami są szczególnie ubogie w kofeinę, dla której głównie pije się przecież yerba mate. Susz swoje właściwości bierze z liści oraz z pyłu, który stanowią głównie pokruszone listki. Tu, podobnie jak w przypadku herbaty, pył obniża wartość suszu, choć niektórzy go cenią, za to, że nadaje napojowi wyrazisty, mocny smak przy pierwszych zalaniach. Najlepsze rodzaje yerba mate pozbawione są zarówno pyłu jak i gałązek, są wtedy delikatniejsze w smaku, za to tak samo mocne, lub nawet mocniejsze w działaniu.

3. Zawartość kofeiny. Błędem jest uważanie, że yerba mocna w smaku jest jednocześnie bardziej pobudzająca. Badania dowodzą, że delikatna w smaku yerba mate organiczna, nawet ta pozbawiona pyłu może zawierać więcej kofeiny od konwencjonalnej. Dla przykładu 100g klasycznej yerba mate Pizca del Mundo (Iguacu) zawiera 1,3 g kofeiny, ta sama yerba sezonowana (Cachoeira) ma 1,9 g, a prażona (Camaquã) już 2,7 g kofeiny. Zazwyczaj klasyczna yerba mate zawiera od 0,78 do 1,25 g kofeiny na 100 g suszu (zobacz: Pomilio i inn. 2002 oraz Heck i Mejia 2007).
   Ważne jest jednak to ile kofeiny znajduje się w naparze. Do badań zawartości kofeiny standardowo używa się 50 g suszu zaparzonej 0,5 l wody o temperaturze 70°C. Producenci, którzy na opakowaniach informują o zawartości kofeiny w tak przygotowanym napoju piszą o ok 300 mg (0,3 g) (Playadito), przez 480 mg (Rosamonte), aż do 790 mg (Pajarito) kofeiny. Dla porównania zaparzona kawa ma ok. 70-130 mg kofeiny. Co ciekawe, na stronach poświęconych właściwościom yerba mate znaleźć można informacje, że badania naukowe wskazują, że więcej kofeiny wytwarzają rośliny narażone na ataki szkodników (z pewnością dotyczy to głównie upraw organicznych). Kofeina pełni wtedy rolę substancji obronnej dla rośliny. Również krzewy rosnące w cieniu wytwarzają więcej kofeiny niż te rosnące w słońcu (Jaques i inni 2007), wiadomo też, że szczególnie bogate w tą substancję są młode listki, co w praktyce sprawia, że zawartość kofeiny w suszu może różnić się bardziej w zależności od pory zbioru, niż od marki czy miejsca upraw.
   PS: tak, mateina to to samo co kofeina (podobnie jak teina), tylko nazwy inne.
   

4. Organiczna/konwencjonalna. Yerba mate uprawiana jest zwykle na olbrzymich plantacjach, gdzie krzaczki rosną w równych rzędach umożliwiających łatwą uprawę i zbiór. Tereny pod wielkoskalową uprawę yerba mate muszą być często wylesiane, co powoduje dodatkowe zaburzenie ekosystemu i erozję gleb. Sposób uprawy ma też ogromny wpływ na smak yerba mate, uprawy nasłonecznione, podobnie jak w przypadku kawy, dają w rezultacie napar gorszej jakości, choć mocniejszy w smaku. Yerba mate rzadko uprawiana jest w sposób organiczny. Na wyróżnienie zasługują tu plantacja w Brazylii, gdzie roślina jest “uprawiana” w stanie niemalże dzikim. Drzewka rosną w lesie zacienione przez olbrzymie araukarie i nie są nigdy wycinane, a jedynie przycinane na wysokość ok. 2 metrów. Liście zbiera się ręcznie, co przekłada się na lepszą regenerację roślin i wyższą jakość suszu. Uprawy są prowadzone w naturalnym środowisku, nie są potrzebne żadne sztuczne pestycydy, a cała plantacja jest certyfikowana ekologicznie. Yerba pochodząca z tej plantacji dostępna jest w Polsce pod marką Pizca del Mundo. 

5. Obróbka (suszenie, prażenie, sezonowanie). Liście yerba mate zebrane z krzewów poddawane są procesowi suszenia. Może się on odbywać na dwa sposoby. Za lepszy uznaje się suszenie czystym gorącym powietrzem, gorsze jest natomiast suszenie dymowe (w pobliżu źródeł ognia). Podobnie jak w przypadku letniego grillowania, wraz z dymem do yerby dostają się niebezpieczne dla zdrowia substancje. Niektóre yerby są dodatkowo prażone (wędzone) odbywa się to na rozgrzanych metalowych tacach albo dymem z ognia. Znów - pierwszy proces jest bezpieczniejszy dla zdrowia. 

6. Aspekty etyczne.  W wielu miejscach, gdzie uprawia się yerba mate, wciąż zatrudnia się siłę roboczą, zapewniając jej jedynie minimalne wynagrodzenie. Pracownicy rolni narażeni są też na działanie szkodliwych chemikaliów używanych w czasie oprysków. Można temu zapobiec wybierając yerby posiadające certyfikat produkcji organicznej (produkty ekologiczne) oraz te, które są wytwarzane wg zasad Fair Trade.

7. Aspekty zdrowotne. Oprócz kofeiny, yerba mate zawiera również inne, cenne dla zdrowia, substancje. Należy do nich teobromina (znana z czekolady), przeciw utleniacze (w tym rutyna i kwas chlorogenowy), saponiny, witaminy A, C, E, a także z grupy B (B1, B2, B3 - niacyna, B5), magnez, żelazo, wapń, selen, potas, mangan, fosfor, niektóre polifenole. Dla wielu osób cenna jest informacja, że yerba mate zmniejsza uczucie głodu, więc jest często wykorzystywana w trakcie odchudzania. Chcesz dowiedzieć się więcej - odsyłamy do literatury anglojęzycznej (yerba-mate.com oraz  Heck i Mejia 2007).
   

8. Przeznaczenie. Jeśli jesteś początkującym mateistą lub nie masz ochoty wydawać pieniędzy na matero i bombillę, pojawia się problem. Masz w domu zaparzacz do herbaty, french-press lub inne urządzenie do filtrowania (np. herbaty)? Jesteś uratowany. Możesz wykorzystać te urządzenia, ważne jednak, aby mieć do dyspozycji wysokiej jakości yerbę bez pyłu, bo ten z pewnością przeciśnie się przez dziurki niemal każdego filtra. Kupiłeś już yerbę z pyłem bez wcześniejszego zastanowienia? Wykorzystaj filtr papierowy - taki jak np. do zaparzania kawy w dripie.

9. Smaki: naturalne, ziołowe/owocowe i sztuczne. Wiadomo, nikt nie chce używać sztucznych aromatów, barwników czy dodatków smakowych. Niestety często pojawiają się one w yerbach aromatyzowanych. Ich producenci rzadko informują o tym na przodzie opakowania. Można przyjąć w uproszczeniu, że jeśli w opisie yerby znajdziemy zdanie "aromat" lub "aromat identyczny z naturalnym" będzie to oznaczało, że jest to sztuczny dodatek. Takie yerby łatwo poznać po bardzo intensywnym zapachu oraz smaku, który jednak ulatnia się już przy trzecim zalaniu.
   Dla odmiany yerba mate z dodatkiem ziół czy owoców suszonych nie zapewni silnego aromatu czy smaku, ale pozostanie z yerbą nawet przy dziesiątym zalaniu. O różnicy we właściwościach zdrowotnych chyba nie trzeba przekonywać. Dla tych, którzy jeszcze nie przepadają za smakiem yerby, polecamy szczególnie te zmieszane z bardzo charakterystycznymi ziołami, jak np. mięta pieprzowa czy rumianek.

10. Ekonomiczność. Yerby różnią się między sobą wielkością i ceną. Przed zakupem warto zastanowić się co jest dla nas najistotniejsze. Paradoksalnie, może okazać się, że droższa yerba organiczna ma wyższą zawartość korzystnych dla zdrowia składników, a jednocześnie więcej kofeiny od tych pochodzących z upraw konwencjonalnych. Zdecydowanie warto unikać patyczków (hiszp. palo), gdyż, jak wspomnieliśmy, są one uważane za wypełniacz, no chyba że ktoś używa ich jako naturalnego filtra w tradycyjnym sposobie zaparzania.