Jaką herbatę wybrać

( ilość produktów: 52 )

Jaką herbatę wybrać? Jaką herbatę kupić?

Każdemu z nas zdarza się choć raz na jakiś czas napić się herbaty. Czasem jest to mocny, wyrazisty, pobudzający napar, a czasem zwykły napój z dodatkiem cukru i cytryny. Niezależnie tego, czy naszą herbatę celebrujemy w domowym zaciszu czy pijemy w pośpiechu w biurze, może się okazać, że nie do końca wiemy co pijemy. Jakie właściwości cechują różne herbaty, co to jest earl grey, herbata biała czy oolong, co się dzieje gdy do napoju dodamy cytryny? Przeczytaj ten poradnik, a dowiesz się więcej.

Dlaczego herbata?
W różnych regionach świata herbatę nazywa się słowami zbliżonymi do chai (rosyjskie чай, czeski čaj, turecki çay, portugalskie chá) bądź ti (angielskie tea, hiszpańskie té, holenderskie thee, niemieckie tee). Co ciekawe obie nazwy pochodzą z Chin. Do Europy Wschodniej susz trafił drogą lądową z Chin północnych, gdzie nazywany był "cza", do Europy Zachodniej zaś - drogą morską z Chin południowych, gdzie nosił nazwę "tja" lub "tay" bądź z Japonii, skąd pochodzi łacińskie thea. W obu tych regionach funkcjonowała inna nazwa określająca herbatę. Polska leżała po środku tego podziału i może dlatego powstał tu miks dwóch słów pochodzących z łaciny, ale używanych również w języku polskim herba i thea: herba-ta. Być może dodanie przedrostka "herba-" wiąże się też z uznaniem właściwości zdrowotnych suszu.
Warto pamiętać, że herbatą powinniśmy nazywać tylko to co pochodzi z krzewu herbacianego, tak więc zioła, różne napary owocowe, rooibos czy yerba mate to najwyżej "herbatki" i nimi się tu nie będziemy zajmować.

Skąd ta herbata?
Uważa się że herbata pochodzi z Chin. Do tej pory uprawiana jest tam na małych poletkach przez indywidualnych rolników i pita w tradycyjnej formie - zielonej bądź białej. W Japonii, podobnie jak w Chinach herbata jest bardzo ważnym składnikiem tradycji - towarzyszy ważnym uroczystościom i jest nieodzownym elementem codziennego dnia, pita z namaszczeniem i celebrowana.
Z Chin herbata dotarła do Indii, a okupujący je Brytyjczycy zwietrzyli w tym interes i zaczęli zakładać plantacje w słynnym regionie Darjeeling i Assam. Wraz ze wzrostem popytu na herbatę w Europie plantacje nabierały znaczenia. Zakładane były na Sri Lance i w Kenii, dla których dziś herbata jest najważniejszym towarem eksportowym.
Obecnie dwaj najwięksi producenci herbaty - Chiny i Indie są jednocześnie największymi jej konsumentami. W Indiach stała się modna dopiero w latach 50. ubiegłego wieku, a dziś mała porcja kawy z mlekiem i przyprawami kupowana od sprzedawcy na ulicy jest stałym elementem każdego dnia dla prawie miliarda ludzi.
Mieszkańcy każdego kraju mają swoje własne przyzwyczajenia dotyczące kawy - w Rosji czarna herbata pita jest w szklankach, na Syberii często podawana z masłem lub tłuszczem, Amerykanie zarazili się nią dopiero po wynalezieniu saszetek, a Brytyjczycy cenią swoją tradycyjną czystą czarną herbatę. Wszędzie też na popularność zyskuje herbata zielona, uważana za zdrowszą.

Typy herbat
Większość herbat, niezależnie czy nazywamy je czarną czy zieloną (a może dla urozmaicenia: Souchong, Gunpowder, Second Flush czy Flowery Orange Pekoe) należy do jednej z dwóch odmian. Pierwszą z nich jest herbata niefermentowana. Należą do niej nie tylko wszystkie odmiany herbaty zielonej. Herbaty fermentowane z kolei, czyli tzw. czarne mają tyle odmian ile metod produkcji i regionów upraw. Od tej reguły jest pewien wyjątek, który jednak wpisuje się w schemat znakomicie. Tym wyjątkiem są herbaty częściowo fermentowane, np. Oolong. Również znakomite herbaty czarne, których liście nie zostały pokruszone przed fermentacją, zachowują cechy herbat zielonych, z kolei herbaty białe są zwykle poddane delikatnej fermentacji.

Warto pamiętać, że producenci herbat uwielbiają nadawać im osobne nazwy, nawet jeśli nieznacznie tylko zmieniają procedurę przygotowania suszu. Czasem wpływa to znacząco na smak, sprawiając, że herbata zyskuje uznanie, a jej cena rośnie, czasem jest to niewiele więcej niż zabieg marketingowy.
Oprócz najważniejszego procesu kształtującego smak i właściwości suszu, czyli fermentacji, herbaty mogą się różnić dużą ilością zmiennych: stopniem łamania liści, tempem i sposobem suszenia, zwijaniem liści, formowaniem, starzeniem czy paleniem. Coś o czym fani herbaty czasem zapominają, a co może jest najważniejsze przy wyborze herbaty, to jej sposób uprawy. Konwencjonalne, masowe uprawy, na których używa się nawozów sztucznych nigdy nie osiągną wysokiej jakości (więcej o tym przeczytasz niżej).
Jak się w tym wszystkim połapać? Chyba warto na sam początek przyjąć, że herbata jest produktem naturalnym - nie podlega żadnym normom, standardom i kategoryzacjom. To nie śrubki w fabryce. Jeśli tak na to spojrzymy, te wszystkie modnie brzmiące nazwy, z których wiele wynika z ludzkiej słabości do nazwania wszystkiego, przestają być istotne, a ważniejsze zaczyna być to co nam smakuje.

Mimo tego poniżej prezentujemy słownik (będziemy go uzupełniać) najczęściej spotykanych pojęć związanych z herbatą:

Assam - region upraw nizinnej herbaty ze wschodnich Indii
CTC - typ fizycznego przetwarzania, charakterystyczny głównie dla herbaty czarnej. Nazwę można rozwinąć do słów: crush, tear, curl (miażdżenie, rozrywanie, zwijanie). Herbaty takie wyglądają jak małe kuleczki, które stopniowo otwierają się w czasie zaparzania.
Darjeeling - jeden z najbardziej znanych górskich regionów upraw w Indiach
First flush - pierwszy zbiór w danym sezonie, składający się z niezupełnie wykształconych liści, taka herbata zwykle jest fermentowana, ale ze względu na brak kruszenia liści ma w sobie posmak charakterystyczny dla herbat zielonych oraz znakomity, kwiatowy aromat
Second flush - drugi zbiór w danym sezonie. Tak określane są zazwyczaj wysokiej klasy czarne herbaty, szczególnie z indyjskiego

Aspekty zdrowotne
Liście herbaciane zawierają kilka związków szczególnie cennych dla naszego zdrowia. Są one wbudowane w roślinę jako obrona przed bakteriami, grzybami czy owadami. Podobną rolę mogą odgrywać w organizmie ludzkim. Obok teiny (kofeiny) w herbacie odnajdziemy wiele flawonidów, których główną funkcją jest przeciwdziałanie oksydacji (utlenianiu), co uważa się za przyczynę hamowania procesu starzenia komórkowego. Mogą one również zabezpieczać nas przed chorobami nowotworowymi (poprzez zabezpieczanie przed działaniem wolnych rodników), mieć funkcje przeciwzapalne i antybakteryjne.
Są to również najważniejsze substancje odpowiedzialne za smak i aromat herbaty. Ulegają przeobrażeniu w procesie fermentacji: w herbacie zielonej głównymi flawonidami są katechiny, które w herbacie czarnej zostają zamienione w wyniku działania enzymów na tearubiginy, teflawiny i flawonole. Wszystkie związki należą do tej samej grupy i uważane są za przeciwutleniacze.
Trzeba jednak pamiętać, że znaczenie flawonidów dla zdrowia jest wciąż niewystarczająco udokumentowane. FDA (Food and Drug Administration) w USA na podstawie wielu badań nad właściwościami herbaty nie potwierdza jej przeciwrakowych właściwości, głównie z tego powodu, że trudno jest wyselekcjonować jedną zmienną (picie bądź unikanie herbaty) z bardzo różnorodnych zachowań i otoczenia osób badanych. Nie oznacza to, że można przyjąć, że herbata nie ma znaczenia leczniczego, lecz że teza ta jest trudna (jeśli nie niemożliwa) do udowodnienia.
Trzeba pamiętać, że choć herbata jest dobrym źródłem przeciwutleniaczy oraz kofeiny, prawie nie zawiera związków mineralnych czy witamin. Może zawierać jednak śladowe ilości szkodliwego dla zdrowia aluminium czy ołowiu. Są one wchłaniane przez roślinę ze skażonej gleby, dlatego warto dbać o dobre pochodzenie herbacianych liści i, zachowując minimum ostrożności, kupować takie, które pochodzą z upraw organicznych (ekologicznych).
Warto pamiętać, że na właściwości herbaty wpływają także długość i sposób parzenia. Ok. 30% substancji zawartych w wysuszonych liściach przedostaje się do naparu już po 3 minutach od zaparzenia. Jako pierwsze w skład mieszanki wejdą olejki eteryczne, szybko też (w ciągu minuty) uwalnia się prawie cała teina, następnie (po dwóch minutach) do naparu przedostają się polifenole, które częściowo neutralizują działanie teiny. Jako ostatnie do naparu przedostają się garbniki, które wpływają na charakterystyczny gorzki smak. Tak więc, najlepiej zacząć jest pić herbatę po ok 3 minutach od zaparzenia, lub, jak robią to Chińczycy delektować się nią stopniowo próbując zauważać delikatne zmiany w smaku i aromacie. Choć herbatę można zalewać wielokrotnie, to nie powinno się jej zostawiać do ponownego zaparzenia następnego dnia, gdyż substancje w niej zawarte ulegają procesowi ekstrakcji.

Źródła: